top of page

Welkom in het Antropoceen, het tijdperk van de moderne mens. Op deze pagina vind je verwijzingen naar alle artikels in bovenstaand menu. Als je tijdens het lezen nergens op klikt (leest vlotter), dan kan je meer informatie in die artikels vinden. Wie niet graag leest kan ook vele filmpjes en illustraties bekijken. Veel lees- en kijkplezier!

De biosfeer is er slecht aan toe

De impact van de mens op de aarde is zo groot dat we een nieuw geologisch tijdperk zijn ingetreden: het Antropoceen (antropo = mens). De stijgende uitstoot van broeikasgassen, het massale uitsterven van diersoorten en het veranderen en vervuilen van landschappen over de hele wereld (door ontbossing, landbouw, mijnbouw, industrie, infrastructuur,...) luiden het begin van een nieuw geologisch tijdperk in. ​De mens is als het ware een nieuwe natuurkracht geworden. De sporen van de huidige menselijke activiteit zullen over miljoenen jaren nog steeds zichtbaar zijn, net zoals we nog steeds de sporen kunnen zien van de meteoriet die 65 miljoen jaar geleden de dinosaurussen (en 75% van alle leven) uitgeroeid heeft: een zwarte laag sediment die wereldwijd zichtbaar is.

Door toedoen van de mens gaan alle natuurlijke parameters er op achteruit:

-het klimaat verandert razendsnel, te snel om ons tijdig te kunnen aanpassen, grote oliebedrijven zoals Shell en Exxon weten dit al meer dan 30 jaar

-grond, water en lucht worden vervuild met chemicaliën en radioactieve stoffen, wat jaarlijks leidt tot tientallen miljoenen vroegtijdige overlijdens en nog veel meer zieken

-regenwouden worden gekapt en landschappen eroderen

-grondstoffen, landbouwgronden en zoetwatervoorraden raken uitgeput (ook in België)

-een fosfaat- en antibioticacrisis kunnen onze voedselvoorziening en gezondheid bedreigen

​-oceanen verzuren, worden leeggevist en koraalriffen sterven af, een half miljard mensen zijn afhankelijk van vis voor hun voedsel of broodwinning

-aan het huidige tempo zullen oceanen in 2050 meer plastic dan zeeleven bevatten (in vergelijking met het huidige visbestand)

-diersoorten sterven aan een recordtempo uit, mogelijk komt er een massa-extinctie,

de voorbije 30 jaar is bvb. 75% van alle vliegende insecten verdwenen

-gebouwen en andere infrastructuur wegen nu al meer dan alle bomen en struiken in de wereld, de massa van plastic is het dubbele van de massa van alle dieren

-jaarlijks worden 'voor de smaak' 150 miljard dieren gedood (4700 per seconde), in een vleesindustrie die een enorme milieu-impact heeft

-het gewicht van alle vee is inmiddels 30x hoger dan het gewicht van alle wilde landdieren samen, en de verhouding blijft achteruit gaan

-jaarlijks worden in België 11 miljoen zoogdieren, vogels en amfibieën doodgereden, in de VS 400 miljoen en wereldwijd vele miljarden 

-de toenemende lichtvervuiling heeft een negatieve impact op ecosystemen

-de wereldbevolking en de milieu-impact per persoon blijft stijgen

-ook in de ruimte laten we sporen na met steeds meer ruimte-afval, dat door het Kessler-effect op termijn zelfs de toegang tot de ruimte kan verhinderen

 

Hier kan je verschillende parameters bekijken.

Relatie tussen menselijke activiteiten en natuurlijke parameters.

Evolutie van de CO2-uitstoot en de temperatuur.

Presentatie over de huidige (zesde) massa-extinctie.

In deze open brief van 15000 wetenschappers uit 184 landen wordt gewaarschuwd voor een "catastrofaal lot van de wereld".

 

Een fragiel evenwicht

'Natuur' betekent veel meer dan een mooie tuin of een prachtig landschap. Als mens zijn we volledig afhankelijk van de ecosystemen waarin we leven. Het aardse leven is een mirakel dat zich in een fragiel evenwicht bevindt. Als de ecosystemen niet in balans blijven, dan zullen we er zelf het slachtoffer van worden. Ook onze economie is er volledig afhankelijk van. Als we gebruik blijven maken van eindige grondstoffen en weinig recycleren, als we meer consumeren en vervuilen dan wat de aarde kan voorzien en verwerken, dan zal de economie ook tot stilstand komen. Als onze voedselvoorziening in het gedrang komt, als we te maken krijgen met steeds extremere weerfenomenen, schaarser wordende grondstoffen, massa's klimaatvluchtelingen,... dan zal onze maatschappij veel moeten inboeten.

Schaarste is een voedingsbodem voor sociale onrust, conflicten en zelfs oorlog. Het Pentagon noemt klimaatverandering als één van de grootste bedreigingen van de 21e eeuw en als een fenomeen dat alle bestaande conflicten erger maakt. Een klimaatwetenschapper zei ooit "klimaatverandering = geweld". De Arabische Lente die begon na mislukte oogsten en stijgende voedselprijzen was een voorteken van wat ons nog te wachten staat. Zowel voor de Sahel, Noord-Afrika, het Midden-Oosten als Zuid-Azië ziet het er niet goed uit. Ook de achteruitgang van alle andere parameters werkt meer en zwaardere conflicten in de hand.

Tot nu toe worden rijkere landen grotendeels gespaard, maar als men blijft verder doen zoals men bezig is, dan is het een kwestie van tijd voor wij aan de beurt zijn. Om maar iets te vernoemen: een groot deel van onze groenten en fruit zijn afkomstig uit Zuid-Europa, dat door een opschuivende Sahara steeds droger wordt. De verliezen in het zuiden wegen zwaarder dan de winsten in het noorden (bvb. meer landbouw in Scandinavië). Uitgeputte landbouwgronden, monocultuur, erosie, klimaatverandering, slinkende bijenpopulaties,... zullen onze voedselzekerheid in de toekomst in gevaar brengen, niet in het minst omdat ons land voor zijn voedsel grotendeels afhankelijk is van andere landen. 

Men denkt vaak dat men als individu weinig kan veranderen, maar het probleem is dat miljarden mensen dat denken, waardoor ze geen persoonlijke maatregelen treffen en hun impact zelfs nog proberen vergroten (lees: meer geld verdienen en meer consumeren,...). Hoe rijker een individu of land, hoe groter de consumptie en milieu-impact. Daarbij moeten we ook toegeven dat westerse landen een groot deel hun vervuiling (productie) uitbesteden aan lageloonlanden, wat een vertekend beeld geeft van onze nationale impact.

Wat drijft de mens?

​Nog niet zo lang geleden was het handig om te streven naar reserves (bvb. extra voedsel voor hardere tijden), maar in onze huidige maatschappij slaat die drang naar 'steeds meer' nergens op. Eigenlijk zijn de meeste burgers, bedrijven en politici in hetzelfde bedje ziek en houden ze elkaar in stand.
 
Consumenten leven in 'statusangst' en streven steeds naar meer, groter en beter, waarbij ze langs alle kanten bestookt worden door reclame die hen aanmoedigt om nog meer te consumeren en met de laatste modes en trends mee te doen. Sinds de jaren tachtig is de werkweek niet meer verkort. Toegenomen efficiëntie wordt niet meer in vrije tijd, maar in spullen omgezet. In de VS, waar in 1937 de 40-urige werkweek werd ingevoerd, werkt nu 75% meer dan 40 uur per week. Toegenomen efficiëntie resulteert dus in nog meer productie, nog meer consumptie en dus een nog grotere milieu-impact.
 
Bedrijven streven naar winstmaximalisatie en voortdurende groei, waarbij ook omzetmaximalisatie belangrijk is (= steeds grotere impact op grondstoffen, energiebronnen en milieu). Verder worden massa’s producten ontworpen om snel stuk te gaan, of komt er een nieuwe versie waarbij men ons wil laten geloven dat de oude voorbijgestreefd is. Veel bedrijfstakken hebben ook lobbygroepen die pleiten voor zo weinig mogelijk regulering, of profiteren van lakse milieuwetgeving in ontwikkelingslanden, die ook gevoeliger zijn voor corruptie. Zelfs in Europa is er grootschalige fraude en misleiding in bvb. de autosector (zie dieselgate).
 
Dan zijn er politici die net zoals de twee voorgaande groepen alleen op korte of middellange termijn denken. Op langere termijn is klimaatactie nochtans wenselijk én voordelig. Aangezien de meeste Europese ecologische partijen slechts 5 à 10% van de stemmen halen, kunnen we concluderen dat snelle winst op korte termijn belangrijker gevonden wordt. Uiteraard spannen sommige traditionele partijen zich ook in voor het milieu, maar als je de eerste alinea's nog eens herleest (+ de uitbesteding van vervuiling), dan blijkt het een druppel op een hete plaat te zijn. Vandaar dat burgers in steeds meer landen hun overheid aanklagen voor nalatigheid.

Het 'probleem' met ecologisten is dat ze meestal te vroeg gelijk hebben, of beter gezegd: dat hun voorstellen te laat ingevoerd worden. Voorstellen die vroeger gezien werden als naïef, idealistisch of onhaalbaar, zijn nu mainstream geworden of zelfs verplicht ingevoerd door traditionele partijen: bvb. het sorteren van afval, het bannen van plasticzakken in supermarkten, het verbieden van loodhoudende producten, asbest, CFK's,... het mestactieplan, onverdoofd slachten, circussen zonder wilde dieren, huisisolatie, wc-spaarknoppen, autoluwe stadscentra, bedrijfsfietsen,... Taboes die waarschijnlijk nog zullen sneuvelen zijn: taksvrije kerosine en vliegtickets, salaris in de vorm van auto's en tankkaarten, overmatige vleesconsumptie, dierentuinen in hun huidige vorm, pesticiden met glyfosaat (bvb. Roundup), houtkachels, kernenergie,... Wachten tot 'de markt' of elke burger er klaar voor is duurt te lang, getuige de toestand van de planeet.
 
Hoe is de huidige gang van zaken vol te houden met 8 miljard en binnenkort 11 miljard mensen, die liefst zo welvarend mogelijk leven en niets willen inleveren, terwijl het op deze manier niet lang vol te houden is? Onze economie is gebaseerd op voortdurende groei, wat onmogelijk is op een
eindige planeet. Ook steeds meer economen zoals Geert Noels of Jeremy Rifkin worden zich daarvan bewust.

 

Overbevolking wordt vaak gezien als een belangrijke oorzaak van het globale milieu- en klimaatprobleem, maar het is wel zo dat de landen met het hoogste geboortecijfer het minst uitstoten. België stoot met gemiddeld 1,78 kinderen 8,4 ton CO2 per persoon uit. In Niger met het hoogste geboortecijfer van 7,6 kinderen is dat slechts 0,1 ton en in een groot ontwikkelingsland zoals India met gemiddeld 2,4 kinderen is de uitstoot 1,6 ton.

 

Een gemiddelde Belg heeft dus een even grote impact dan een Indisch gezin met 3 kinderen en een hypothetisch Nigerees gezin met 82 kinderen. De rijkste 10% van de wereldbevolking - waar ook bijna alle Belgen toe behoren - stoot ongeveer de helft van alle CO2 uit. Naarmate een regio welvarender wordt en dus meer uitstoot, daalt ook het aantal kinderen, vooral door een hogere scholingsgraad. Globaal zitten we reeds aan gemiddeld 2,3 kinderen per gezin en een groot deel van de huidige bevolkingsaangroei is onvermijdelijk. Bekijk hier waarom (Nederlandstalige ondertitels beschikbaar).

Bedenk ook dat we de wereld onnodig 'bevolken' met een veelvoud aan vee dat ook voedsel, water, grond,... nodig heeft, vervuilt en broeikasgassen uitstoot. Alle koeien samen eten de calorische behoefte van 8 miljard mensen. Met wat goede wil zouden we de veestapel binnen enkele jaren kunnen wegwerken (een koe wordt na 18 maand geslacht), terwijl de huidige wereldbevolking niet op een natuurlijke manier binnen enkele decennia gehalveerd kan worden (zie ook bovenstaand filmpje).

 

Er wordt ook vaak gewezen naar groeilanden, maar de historische uitstoot van de VS of de EU is nog steeds hoger dan de historische Chinese uitstootHet geboortecijfer naar nul brengen is ook niet opportuun omdat de huidige generatie afhankelijk is van de volgende (economie, pensioenen,...). Het kan niet de bedoeling zijn dat we daarvoor afhankelijk worden van massale migratie, wat zou leiden tot evenveel uitstoot en meer samenlevingsproblemen. Zelfs één kind per koppel leidt zonder migratie al tot een problematische vergrijzing, zie bvb. Japan. De beste manier om de impact significant te verlagen is dus om duurzamer te gaan leven.

 

Hier kan je je eigen impact berekenen. Als iedereen zou leven zoals een gemiddelde Amerikaan, dan zouden we 5 planeten nodig hebben. Voor een gemiddelde Belg is dat 4 planeten, het globale gemiddelde is 1,7 en een westerse burger zou met wat moeite 1,5 tot 1 kunnen scoren, of zelfs minder.

Wat ook niet helpt in deze problematiek: Hoe groter je ecologische voetafdruk, hoe hoger je status. Hoe groter je huis of hoe sneller je auto, hoe meer aanzien. Een eigen zwembad, een jacht, een privéjet,... velen dromen er van. Je kan beter uitpakken met een wildmenu in een sterrenrestaurant dan met een zelfgemaakt veggie-menu van bij de lokale boer (dat even lekker en zelfs gezonder kan zijn). Met een reis naar Hawaï maak je meer indruk dan met een uitstap naar de Belgische kust. Dure lederen merkkledij zal meer blikken trekken dan een gemakkelijke outfit uit een tweedehandswinkel. Idem voor dure smartphones, mega-flatscreens, uitstapjes om bij collega's mee uit te pakken, etc. Dat brengt ons tot de definitie van 'vooruitgang'.

Wat is 'vooruitgang'?

Wetenschap en techniek hebben onze planeet sinds de industriële revolutie grotendeels in negatieve zin veranderd (buiten extra comfort en verbeterde geneeskunde). Veel nieuwe technieken en innovaties resulteren uiteindelijk in meer produceren met minder moeite, zodat we ook weer meer kunnen consumeren. Het is voor een deel zelfs onze definitie van 'vooruitgang': als dingen groter worden, sneller gaan of als ons BNP groeit.

In een bepaalde regio in China leefde men vroeger op een duurzame manier, in harmonie met de natuur, met veel vrije tijd en een goed sociaal leven. Maar toen werd het gebied geïndustrialiseerd, vergrootte de competitie, ontstonden sloppenwijken, steeg de criminaliteit en verdween het sociaal weefsel. En van zodra er 'massa-producten' geproduceerd en geïmporteerd worden, worden de lokale ambachtslieden en landbouwers weggeconcurreerd, waardoor die ook bijna verplicht zijn om een hele dag in slechte werkomstandigheden in een fabriek te gaan werken. Na een tijd moeten ze dan nog wat harder werken, promotie maken of langer sparen om bvb. een auto te kunnen kopen, want het shoppingcenter ligt op 10 km afstand en de buurman heeft er ook een, enzovoort.

 

Het leven wordt er na verloop van tijd wel comfortabeler op, maar of dat ons ook gelukkiger maakt? Veel onderzoeken bewijzen het tegendeel. Sinds de jaren 50 is onze welvaart verdrievoudigd, maar is ons welzijn of geluk gestagneerd.

Zouden er technieken bestaan die er voor zorgen dat onze huidige levensstijl duizenden jaren volgehouden kan worden? Zijn er genoeg grondstoffen, zeldzame aardmetalen en energie beschikbaar voor miljarden gebouwen, voertuigen, robots en telefoons, die om de paar jaar vervangen (moeten) worden, en dat gedurende duizenden of tienduizenden jaren? Zelfs als je alles kan recycleren zal er altijd verlies zijn.

Optimisten zien dit als een 'opstapje' naar het bewonen en ontginnen van andere planeten, maar dit kunnen we bijlange nog niet als een zekerheid beschouwen. Als het er komt zullen waarschijnlijk alleen de allerrijksten kunnen migreren, terwijl de rest achterblijft op een uitgeputte aarde. En dan is het nog de vraag of men op die nieuwe planeet wél een duurzame kringloop kan creëren. In ons zonnestelsel is eigenlijk alleen Mars geschikt voor 'terraforming', terwijl het reizen naar andere zonnestelsels nog eens vele malen moeilijker en tijdrovender is.

De soort die zichzelf het intelligentst vindt, heeft een negatievere impact op de aarde dan alle andere soorten samen. Geen enkele soort zorgt voor zo veel verwoesting van landschappen, ecosystemen en zelfs soortgenoten (bvb. via gemechaniseerde oorlog, ook vooruitgang?). We proberen ook op te bouwen en schade te beperken (herbebossing, visquota, uitstootnormen, milieunormen,...) maar dat is slechts een fractie van wat we vernietigen. Als de mensheid morgen zou verdwijnen, dan zou alle andere leven er sterk op vooruit gaan. Uiteraard wenst niemand het einde van de mensheid toe, dus rest ons alleen nog de mogelijkheid om duurzamer te gaan leven. Als we dat niet doen zullen we gewoon verder de poten van onder onze stoel zagen.

 

Afhankelijkheid

Voor onze dagelijkse behoeften zijn we volledig afhankelijk geworden van een grote, complexe, geïndustrialiseerde wereld die grotendeels draait op eindige fossiele brandstoffen, en waarbij alles just-in-time geleverd wordt. Bij een zware zonnestorm (zoals die in de 19e eeuw), cyberaanval of andere ramp stort het hele kaartenhuis in elkaar.

 

In 2003 werden in het noordoosten van de Verenigde Staten 50 miljoen mensen getroffen door een stroompanne van een dag. Het verkeer was geblokkeerd (geen metro's of verkeerslichten), mensen zaten vast in liften, weinigen geraakten thuis, er werd gehamsterd, door het uitvallen van alarmsystemen werd er geplunderd,... Als dat enkele dagen zou duren zijn de winkelrekken leeg en gekoeld/bevroren voedsel rot, en uit rampen in ontwikkelingslanden weten we tot wat hongerige mensen in staat zijn. Externe hulp met voedselkonvooien haalt weinig uit in een gebied met tientallen miljoenen mensen. De oorzaak van die stroompanne in 2003 was trouwens een omgevallen boom en een menselijke fout in een controlecentrum.

De laatste decennia is er nog een zwakke schakel bijgekomen: Computers en internet. Tegenwoordig is bijna alles digitaal: Communicatie, werk, entertainment,... Maar ook voorziening van gas, water en elektriciteit. Zonder elektriciteit is er na enkele uren ook geen gas of water meer. Elektriciteit die op zijn beurt nog grotendeels opgewekt wordt door uranium en fossiele brandstoffen die van duizenden kilometers ver komen.

​​​Onze maatschappij draait voor 90% op olie - constructie, productie, transport, landbouw, mijnbouw, defensie, kunststoffen, farmaceutica,... Olie is eigenlijk gecomprimeerde zonne-energie. De zon doet planten en bomen groeien, die na het afsterven gedurende lange tijd onder hoge druk samengeperst worden in aardlagen, en zo fossiele brandstoffen worden. Voordat we fossiele brandstoffen begonnen te gebruiken, leefden we op het ritme van de natuur, met de kracht van mens en dier, en met de voorraad hout en voedsel die voorhanden was. Maar hoe meer energie we hebben, hoe sneller onze planeet uitgeput zal raken, met als bonus klimaatverandering (bij fossiele brandstoffen). Bij alternatieve energiebronnen zal het broeikaseffect vertragen, maar veel andere problemen zullen blijven. 

De energie die gedurende honderden miljoenen jaren door de natuur is opgespaard, zijn we er in enkele eeuwen aan het doorjagen, wat zelfs aangemoedigd wordt. In één jaar verbranden we het equivalent van 5 miljoen jaar olie. Het heeft dus 5 miljoen jaar geduurd om te 'produceren' wat we nu globaal in 1 jaar verbruiken. Daarbij komt jaarlijks 10 miljard ton CO2 vrij, een hoeveelheid die nog blijft stijgen, terwijl we voor het klimaat zo snel mogelijk moeten stoppen met uitstoten. Een liter aardolie levert even veel energie als 100 paar handen in 1 dag. Drie liter staat dus gelijk aan 1 jaar handenarbeid. De huidige bevolkingsexplosie is mogelijk door (onder andere) landbouwmachines die ons van grote hoeveelheden voedsel kunnen voorzien, in combinatie met andere petrochemische innovaties, zoals pesticiden en kunstmeststoffen. Zonder fossiele brandstoffen waren er nu misschien nog geen 2 miljard mensen.

Strategisch is olie ook van cruciaal belang: een leger kan niet zonder luchtmacht en een luchtmacht kan niet zonder kerosine. Voor vliegtuigkerosine is er nog geen alternatief. Het is dus logisch dat men graag tussenbeide komt bij conflicten in olierijke staten. Ook op dat vlak staat of valt een natie met de beschikbaarheid van (goedkope) olie.

Zonder fossiele brandstoffen is de ontginning van uraniummijnen (voor kerncentrales) of andere grondstoffen veel duurder. Die grondstoffen zijn nochtans broodnodig voor bvb. lithium-batterijen, windmolens, zonnepanelen,... Land- en mijnbouwvoertuigen zijn te zwaar om op de huidige generatie batterijen te rijden. Zelfs voor lichte aërodynamische auto's is het moeilijk om ze met batterijen een goede performantie en actieradius te geven. Waterstof is krachtiger, maar heeft praktisch gezien meer nadelen en moet eerst met veel energie geproduceerd worden, energie die steeds duurder wordt. Men is dus best zuinig met de resterende fossiele brandstoffen, en men gebruikt het best voor toepassingen waarvoor nog geen alternatief is.

Bijna alles is geautomatiseerd en afhankelijk geworden van fossiele energie. Zelfs het verplaatsen van ons eigen lichaam over een korte afstand gebeurt bij veel mensen met energie uit het Midden-Oosten of van onder de zeebodem, in een voertuig van 1000 kg dat per km 50x meer energie nodig heeft dan een fiets. Elk individu kent slechts een heel klein gespecialiseerd stukje van de maatschappij (= de meeste beroepen), maar bijna niemand kan zelfstandig in zijn eigen basisbehoeften voorzien. Is onze maatschappij gewapend tegen grote schokken? Wat zijn we met technologische kennis als zeldzame aardmetalen te duur geworden zijn voor ontginning? Is landbouwkennis dan niet nuttiger dan weten hoe je een smartphone maakt? Nu klinkt dit als een extreem voorbeeld, maar misschien worden we in de toekomst voor dergelijke vraagstukken geplaatst.

Burgers in geïndustrialiseerde landen zijn in sneltempo belangrijke kennis en vaardigheden aan het kwijtraken:

-wie kan nog groenten kweken?

-wie kan nog kledij maken?

-wie geraakt zelf nog aan zuiver water?

-hoeveel ambachtelijke beroepen zijn er nog?

We hebben de indruk dat onze maatschappij heel robuust is en dat we voor elk probleem wel een oplossing vinden, maar in realiteit zijn we heel afhankelijk geworden van een systeem dat steeds verder van de natuur verwijderd is, afstevent op fysische limieten, kwetsbaar is voor grote en snelle veranderingen, en dat grotendeels aangedreven wordt door eindige energiebronnen die ons milieu en klimaat onomkeerbare schade toebrengen.

Waarom merken we tot nu toe zo weinig van de milieucrisis?

Er is een groot contrast tussen ons dagelijks leven en de toestand van de planeet: Onze huizen en tuintjes liggen er piekfijn bij, de groendienst zorgt voor wat struiken en bomen in de buurt, de winkelrekken bulken van vers voedsel, ons drinkwater komt gewoon uit de kraan, de enige dieren die we nog zien zijn onze goed verzorgde huisdieren (en dode dieren op ons bord), als we op reis gaan kiezen we bestemmingen waar alles nog mooi is (of lijkt), onze CO2-uitstoot kunnen we niet zien, de effecten van vervuiling merken we pas als het te laat is, wegwerpproducten en zelfs sommige dieselauto's krijgen groene eco-logo's, zodat we zeker niet de indruk zouden krijgen dat we een negatieve impact hebben.

In onze nabije omgeving merken we nog niet zo veel van de milieucrisis omdat een groot deel van onze vervuiling uitbesteed is aan lageloonlanden (kijk eens naar de vervuiling in China). In het westen is er niet veel zware industrie of productie meer. Het zijn ook de armste landen die klimaatverandering het snelst voelen. Rijke landen kunnen zich momenteel nog 'wegkopen' uit de problemen. Als een Europese oogst mislukt is importeren we ons voedsel gewoon uit Afrika, waar multinationals steeds meer landbouwgrond opkopen. Momenteel lukt dat nog redelijk, maar naarmate de natuurlijke parameters er op achteruit gaan zal dat steeds moeilijker worden. Ook het stijgen van de olieprijs (al dan niet door een CO2-taks) zal er voor zorgen dat we niet meer zo gemakkelijk onze arbeid (en vervuiling) kunnen uitbesteden of ons voedsel van de andere kant van de planeet kunnen importeren.

Er is geen enkele reden om te denken dat onze beschaving niet kan vallen, zoals dat van de Maya's in Centraal Amerika, de Rapa Nui op Paaseiland, het Khmer-rijk in Cambodja of dichter bij huis: het Romeinse Rijk. Uiteindelijk waren dat allemaal beschavingen die tegen hun limieten botsten en in 'overshoot' gingen, met nefaste gevolgen. Het menselijk brein is nog steeds hetzelfde als enkele duizenden jaren geleden, met dezelfde instinctieve drang naar korte termijnwinst, zonder rekening te houden met het grotere plaatje op langere termijn. Het enige verschil met die vroegere beschavingen is dat het nu over de volledige mensheid over de hele wereld gaat, en we niet massaal kunnen migreren naar een andere regio ('planeet' in dit geval).

Toekomstgerichte oplossingen

​​Op sommige vlakken kunnen we zelf ons steentje bijdragen, voor andere zaken is het wachten op de politiek (die we zelf kiezen). Naast de gebruikelijke aanbevelingen zoals zuinig omspringen met energie, huizen isoleren, minder autorijden,... zijn er ook meer algemene, meer ingrijpende en minder conventionele manieren die niet zo vaak de media halen. Enkele voorbeelden:

-minder consumeren:


-leidt tot een lagere grondstof- en energieconsumptie:


-veel grondstoffen zijn eindig, niet te recycleren of energie-intensief om te recycleren
-fossiele brandstoffen zijn eindig en zorgen voor klimaatverandering en vervuiling
-ontginnen van grondstoffen en productie van goederen kost veel energie
-en andersom: ontginnen van fossiele brandstoffen en productie van hernieuwbare energie kost veel grondstoffen


-minder produceren (werken):


-door minder te consumeren kan je minder geld verdienen en dus minder werken
-vrijgekomen capaciteit kan gedeeltelijk de werkloosheid oplossen
-meer vrije tijd zorgt voor een betere fysieke en mentale gezondheid

-door lagere tijdsdruk zal men zich vaker per fiets of openbaar vervoer verplaatsen

-lokaler leven:


-werk dicht bij huis zoeken

-dichter bij het werk gaan wonen
-wonen in een regio waar zo veel mogelijk voorzieningen in de buurt zijn
-zo veel mogelijk verplaatsingen per fiets of openbaar vervoer maken, waardoor er minder grondstoffen en minder energie nodig is, dit zorgt ook voor een betere fysieke en mentale conditie, en vele andere voordelen

-lokaler en meer seizoensgebonden eten, maar vooral vleesconsumptie verminderen

-binnenlandse vakantiebestemmingen herontdekken/herwaarderen, reizen per trein of bus ipv per auto of vliegtuig (eventueel icm een lokale huur- of deelauto)

 

-deeleconomie:


-collectieve woonprojecten
-tweedehands kopen
-goederen zoals fietsen, auto's, gereedschap,... delen of huren

-bewust en toekomstgericht sparen en beleggen: kies een bank die werkelijk iets bijdraagt

-kies ook voor een milieuvriendelijke en toekomstgerichte energieleverancier, die al lang niet meer de duurste zijn

 

-bevolkingsgroei afremmen: met twee kinderen per koppel is er op termijn geen bevolkingsgroei meer, een evolutie die al bezig is

Tegenwoordig proberen veel mensen voor een betere toekomst te zorgen (voor zichzelf en/of hun kinderen) door hard te studeren, veel carrière te maken, veel geld te verdienen, veel eigendom te verwerven, te investeren in van alles en nog wat… Terwijl net dat gedrag er voor zorgt dat de toekomst minder welvarend zal zijn, vooral als je het globaal en op lange termijn bekijkt. Hoe sneller we tegen de limieten botsen, hoe minder comfortabel de volgende generaties zullen leven. Hoe gulziger onze generatie is, hoe moeilijker het leven van onze kinderen zal zijn. De immense kosten van klimaatverandering en andere globale problemen zullen een grote impact hebben op komende generaties. Meer toekomstgerichte visies kan je bovenaan in de categorie 'oplossingen' vinden.

Als we voldoende maatregelen tijdig invoeren zal onze toekomst er misschien zo uitzien.

 

Foto van de Aarde, genomen in 1968 tijdens een maanmissie.

bottom of page